Historia Śląska w XX wieku ulegała wielokrotnym manipulacjom. Podporządkowywano ją różnym politycznym interesom. W konsekwencji mieszkańcy tej ziemi wyrobili sobie czasami bardzo różne wyobrażenia o wydarzeniach, które kształtowały jej oblicze. Wędrująca przez miasta Górnego Śląska dwujęzyczna wystawa “Obcy hajmat?” próbuje historie regionu od średniowiecza po współczesność rzetelnie na nowo uporządkować.
Historia Śląska w XX wieku ulegała wielokrotnym manipulacjom. Podporządkowywano ją różnym politycznym interesom. W konsekwencji mieszkańcy tej ziemi wyrobili sobie czasami bardzo różne wyobrażenia o wydarzeniach, które kształtowały jej oblicze. Wędrująca przez miasta Górnego Śląska dwujęzyczna wystawa “Obcy hajmat?” próbuje historie regionu od średniowiecza po współczesność rzetelnie na nowo uporządkować.
Wojna na pruskim Górnym Śląsku rozpoczęła się pod koniec 1944 roku. Na niebie pojawiły się amerykańskie i brytyjskie bombowce burzące fabryki i mosty. Później przetoczyły się publicznymi drogami kolumny wygłodzonych prawie na śmierć więźniów obozów koncentracyjnych pędzonych przez funkcjonariuszy SS. Pozostawały po nich sterty pomordowanych w drodze ofiar. Wśród nich było wielu Niemców. Dopiero teraz większość Górnoślązaków zrozumiała rozmiar zbrodni, jakich dopuścił się reżim hitlerowski. A w styczniu 1945 roku wkroczyła tu Armia Czerwona dokonując grabieży, gwałtów i licznych morderstw ludności cywilnej. Kiedy przetoczył się front, tysiące Autochtonów zamkniętych zostało w obozach dla przesiedleńców. Tysiące z nich straciło tam życie. O wydarzeniach tych mówi wystawa “Obcy hajmat? Śląsk w 1945 roku i latach powojennych”, dla której rok 1945 jest przełomowym wydarzeniem w historii regionu. Kuratorzy wystawy, dr Lars-Arne Dannenberg, dr Matthias Donath i Maria Suchan snują swoja opowieść od XIII wieku po współczesność. Próbują wyjaśniać powstające na przestrzeni wieków podziały językowe. Mówią o mechanizmach, które doprowadziły do społecznej akceptacji narodowego socjalizmu. Kolejny etap tej opowieści dotyczy czasów między 1939 a 1944 rokiem, oraz wydarzenia frontowe z 1945 roku. Omawia proces kształtowania się granic, sytuacje na Śląsku w latach powojennych i mechanizmy, które doprowadziły do powstania mniejszości niemieckiej. Wystawa podobała mi się, przedstawiona jest w bardzo przejrzysty sposób, duża ilość informacji jest ze sobą powiązana i zrozumiała. Zaimponowała mi wielka liczba archiwalnych zdjęć, dzięki którym łatwiej było mi zrozumieć historię regionu. Organizatorem wystawy jest Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej w Opolu. Projekt sfinansowany został ze środków Saksońskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Konsulatu Republiki Federalnej Niemiec w Opolu. Początkowo wystawa zaprezentowana została w Opolu, później pokazano ją w Gliwicach, a obecnie zobaczyć można ją na dziedzińcu Miejskiego Ośrodka Kultury i Sportu w Pyskowicach. Każdy, kogo interesują korzenie własnej tożsamości, wystawę powinien obejrzeć.
Eliza Zawadzka
Przyszłość mniejszości niemieckiej w Polsce zależy od odwagi, by na nowo zdefiniować pojęcie niemieckości – nie jako abstrakcji, lecz jako żywej, zakorzenionej w śląskim regionie wspólnoty. Życie kulturalne mniejszości może znów stać się źródłem dumy, jedności i twórczej siły.
W polskiej ambasadzie w Berlinie odbyło się spotkanie środowisk polonijnych zainicjowane przez dr Adriannę Tomczak, kierującą Biurem Polonii. Dyskusja o nowej roli Polonii pokazała, że doświadczenie, mobilność i podwójna tożsamość mogą stać się fundamentem nowego mostu między Polską a Niemcami.
Na przestrzeni ostatnich trzydziestu lat Polska przeszła metamorfozę, jakiej trudno szukać w jej dziejach – z kraju na dorobku stała się częścią nowoczesnej Europy. Krajobraz naszych miast nie różni się już od zachodnich metropolii. Nie wszystkie jednak europejskie wartości dotarły do świadomości polityków. Świadczy o tym dyskusja wokół remontu mostu Grunwaldzkiego we Wrocławiu.
© Spectrum.direct
45-676 Opole, ul. Miodowa 1
E-mail: redakcja@spectrum.direct
