Mało kto uświadamia sobie, że nawyki kulinarne stanowią jeden z najważniejszych elementów tożsamości. W środowiskach przesiedleńców w Niemczech przyzwyczajenia te utrzymywały się dziesiątki lat i współdecydowały o ich odrębności. A później stały się trwałym elementem przyzwyczajeń kulinarnych w Republice Federalnej. Kuchni regionalnej przyniesionej przez przesiedleńców poświęcona jest wystawa zorganizowana w Haus Schlesien w Königswinter.
Mała Ojczyzna kojarzą się najczęściej obiektami architektonicznymi, pejzażem, regionalnymi bohaterami. Dla znakomitej większości ludzi ziemia rodzina to jednak osobiste przeżycia. W tych doświadczeniach przyzwyczajenia kulinarne odgrywają wielką rolę. Pamięć o tym co jedliśmy jako dzieci przy stole wigilijnym, czy prostej codziennej kolacji pozostaje najczęściej przez całe życie. Produkty i dania z tamtego okresu lubimy potem najczęściej przez całe życie.
Świadomość znaczenia jedzenia dla naszej pamięci o małej ojczyźnie stała się inspiracją do wystawy „Essen und Trinken, Identität und Integration der Deutschen des östlichen Europa”, którą możemy zobaczyć w Haus Schlesien w Königswinter. Jest ona poświęcona szeroko pojętym problemom jedzenia i picia, życia codziennego, tożsamości i integracji.
Uświadamia ona, jak różnorodność kulinarnych tęsknot jest pochodną krajobrazów, klimatu, gleb, lasów, mórz, jezior i rzek. Wszystko to miało decydujący wpływ na produkty rolne i wynikające z nich żywienie ludności. Ale regionalne jedzenie wynikało również ze struktury własnościowej. Lekka lub ciężka praca fizyczna, przynależność do określonej klasy społecznej, bogactwo lub ubóstwo również decydowały o codziennym menu.
Swoje przyzwyczajenie i kulinarne fascynacje przewozili przez dziesiątki lat przesiedleńcy z Europy Wschodniej, również z Górnego Śląska. I trwali też przy nich. Czy można sobie wyobrazić śląską rodzinę w Hamburgu czy Monachium, która na Święta Bożego Narodzenia nie stawia na stole makówki. I to właśnie dziedzictwo kulinarne przyczyniło się w kluczowy sposób do zachowania tożsamości Autochtonów w Niemczech.
Ale wystawa w Haus Schlesien zajmuje się również realiami życia uchodźców po 1945 roku. Opowiada o czasach głodu w pierwszych powojennych latach. Był on dla niemieckiego społeczeństwa niemieckiego szokiem, ponieważ był zjawiskiem nie znane od setek lat. Wystawa pokazuje jak rosnąca zamożność społeczeństwa odbijała się na nawykach kulinarnych. W jaki sposób Autochtoni przejmowali wzorce otocznia i w jaki sposób sami je kształtowali. Prezentowane są przepisy rodzinne, typowe potrawy, domowe meble, przybory kuchenne i wiele innych. Wystawę uzupełniają oryginalne recepty kulinarne.
Ale przyzwyczajenia kulinarne miały również konsekwencje ekonomiczne. Regionalne, dla przykładu Górnośląskie produkty, produkowały najczęściej firmy spożywcze, które tutaj też miały swoje korzenie. Wiele z tych artykułów stało się integralną częścią zachowań kulinarnych całego niemieckiego społeczeństwa. Niektóre znane do dziś firmy produkujących luksusową żywność ma swoje korzenie w Europie Wschodniej. Miały one znaczącą rolę w rozwoju gospodarczym Niemiec po drugiej wojnie światowej.
Współcześni Niemcy kupują i jedzą wiele tradycyjnych produktów nie zastanawiając się na ich pochodzeniem czy historia. Nie reflektują już, że określone produkty przynieśli ze sobą przesiedleńcy z Europy Wschodniej. Ale po wojnie regionalna kuchnia przesiedleńców była jednym z tych elementów, który przyczyniły się do ich akceptacji w zachodnioniemieckim społeczeństwie.
Wystawę w Haus Schlesien można oglądać do 20 września 2020.
Kiedy w połowie lat 90-tych Jacek Wojciechowicz był wiceprezydentem Raciborza, odbudował pomnik Eichendorffa w samym centrum miasta. W późniejszych latach kolejni prezydenci nie wykazywali się już takim zrozumieniem dla potrzeb środowisk niemieckich w Raciborzu. Wojciechowicz, który stara się po 30 latach o powtórny wybór na prezydenta, pragnie do tamtych tradycji nawiązać.
Z rozczarowania różnymi organizacjami autochtonów część środowisk młodzieżowych postanowiło założyć niezależną organizację młodzieżową Regios. W swoich założeniach nawiązuje ona do holistycznego spojrzenia na historię regionu ze szczególnym uwzględnieniem czasów cesarstwa. Oficjalnej organizacji mniejszości niemieckiej dalece się jednak nie chcą podporządkować.
O rodzinie von Lichnowsky wiedziano w Raciborzu dotąd niewiele. Uchodzili raczej za jedną z wielu arystokratycznych rodzin na Górnym Śląsku. Dopiero benedyktyńska cierpliwość Natalii Klimaschka w poszukiwaniu dawno zapomnianych źródeł stała się punktem wyjścia do realizacji filmu o tej niezwykłej rodzinie. Konwersatorium Eichendorffa zorganizowało jego prezentację na zamku w Raciborzu.
© Spectrum.direct
45-676 Opole, ul. Miodowa 1
Tel.: 0048 601 180 176
E-mail: redakcja@spectrum.direct
Projekt graficzny:
www.tstrojecki.pl
